Mục lục
Nhằm giúp các bạn hiểu rõ hơn các hợp chất hữu cơ là những chất gì, khái niệm và phân loại của chúng ra sao, từ đó rút ra các kiến thức trọng tâm và có thể giải quyết được bài 3 trang 108 sgk hóa 9 cũng như các dạng bài tập liên quan khác. Bài viết dưới đây của chúng tôi đã tổng hợp phần kiến thức trọng tâm nhất mà các bạn cần nắm. Các bạn hãy cùng tìm hiểu nhé!
I.Lý thuyết hỗ trợ giải bài 3 trang 108 sgk hóa 9
1. Khái niệm về các hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ
a) Hợp chất hữu cơ tồn tại ở những nơi nào?
Hầu hết các hợp chất hữu cơ đều tồn tại xung quanh chúng ta, trong các loại đồ dùng, các loại lương thực, cơ thể sinh vật và trong cơ thể con người,…
Hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ các hợp chất như CO, H2CO3, CO2 , cacbon kim loại như CaC2,.. và muối cacbonat. Ví dụ: khí metan, khí gas, xăng, cồn, đường,..
Hoá học hữu cơ là ngành nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.
b) Phân loại các hợp chất hữu cơ
Thông thường trong các quá trình sinh học sẽ tạo nên các hợp chất hữu cơ và thường các hợp chất hữu cơ được chia thành 2 loại: dẫn xuất hidrocacbon và hidrocacbon.
- Dẫn xuất của hidrocacbon: có những nguyên tố khác như nitơ, oxi,..hidro và ngoài cacbon. Dẫn xuất của hidrocacbon lại được phân thành dẫn xuất halogen như CH3Cl, CH2Br−CH2Br,…, axit như HCOOH, CH3COOH,…, ancol như CH3OH, C2H5OH.
- Hiđrocacbon: trong phân tử chỉ bao gồm có 2 nguyên tố cacbon (C), và hidro (H). Hiđrocacbon lại được phân thành hiđrocacbon no (ví dụ: CH4,C2H6CH4,C2H6), hiđrocacbon không no (ví dụ: CH2=CH2); hiđrocacbon thơm (ví dụ: C6H6).
Ngoài 2 cách phân loại trên thì các hợp chất hữu cơ còn được phân loại theo mạch cacbon bao gồm: hợp chất hữu cơ mạch không vòng và hợp chất hữu cơ mạch vòng.
c) Ứng dụng
Các hợp chất hữu cơ được ứng dụng vào trong đời sống như: làm khí, xăng, dầu hỏa, diezen, dầu nhớt, nhựa đường, nguyên liệu trong công nghiệp và một số ứng dụng khác.
2. Khái niệm về Hoá học hữu cơ
Là ngành chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ và những chuyển đổi của chúng, có nhiều phân ngành như: hoá học polime, hoá học các hợp chất thiên nhiên, hóa học dầu mỏ.
Trong hoá học hữu cơ phạm vi của các hoá chất được nghiên cứu bao gồm: hiđrocacbon, oxi, nitơ, lưu huỳnh và các halogen. Ngoài ra hóa học hữu cơ cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của kinh tế, xã hội. 
Một số hình ảnh về sản phẩm của ngành hoá hữu cơ
3. Bài tập minh hoạ
Đề bài: Cho Axit fomic có công thức cấu tạo như sau CH2O2. Hãy tính % khối lượng các phân tử có trong axit fomic.
Bài giải:
Khối lượng mol của CH2O2
M (CH2O2) = 12+2+16*2 = 46 (gam)
%C = 12/46 *100 = 26
%H = 2/46*100 = 4,35
%O = 100 – (26+4,35) = 69,65
Như vậy trong phân tử axit fomic CH2O2 có 26% là cacbon, 4,435 là hidro và 69,65% là oxi.
II. Gợi ý giải đáp bài 3 trang 108 sgk hóa 9
Đề bài: Hãy so sánh % khối lượng của cacbon trong các chất sau : CHCl3,CH2Cl2, CH4, CH3Cl.
Bài giải:
Theo như đề bài cho thì ta thấy rằng phân tử của các chất trên chỉ có một nguyên tử C nhưng phân tử khối của chúng tăng dần do đó chất nào có phân tử khối nhỏ nhất sẽ chứa %C cao nhất. Ta có thể tính % khối lượng của cacbon trong các chất trên rồi tiến hành so sánh.
Ta có công thức:
Như vậy, thành phần % khối lượng C trong các chất sẽ được sắp xếp theo thứ tự từ lớn đến bé: CH4>CH3Cl>CH2Cl2>CHCl3.
III. Lời giải và đáp án các bài tập khác trang 108 sgk hóa 9
1. Bài 1 trang 108 sgk hóa 9
Đề bài: Dựa vào dữ liệu nào sau đây để có thể nói một chất là vô cơ hay hữu cơ ? Hãy chọn đáp án đúng.
a) Trạng thái (rắn, lỏng, khí)
b) Độ tan trong nước
c) Thành phần nguyên tố
d) Màu sắc
Bài giải:
Ở phần lý thuyết phía trên ta biết được hợp chất hữu cơ là những chất hợp chất của cacbon trừ các hợp chất như CO, H2CO3, CO2. Như vậy ta phải dựa vào thành phần nguyên tố của một hợp chất để biết đâu là hợp chất hữu cơ hay vô cơ. Đáp án là câu c.
2. Bài 2 trang 108 sgk hóa 9
Đề bài: Chọn câu đúng nhất trong các câu sau:
a) Hoá học hữu cơ là ngành hoá học chuyên nghiên cứu những hợp chất có trong tự nhiên.
b) Hoá học hữu cơ là ngành hoá học chuyên nghiên cứu các hợp chất của cacbon.
c) Hoá học hữu cơ là ngành hoá học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ.
d) Hoá học hữu cơ là ngành hoá học chuyên nghiên cứu những chất trong cơ thể sống.
Bài giải: Hóa học hữu cơ là ngành hóa học chuyên nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ. Ta chọn câu c.
3. Bài 4 trang 108 sgk hóa 9
Đề bài: Công thức C2H4O2 (axit axetic). Tính thành phần % khối lượng của các nguyên tố trong axit axetic?
Bài giải:
Để tính được phần trăm của nguyên tố tròng một chất thì ta sử dụng công thức sau:
% m = (m /M) * 100%
Ta có: M =60 g/mol
mC = 12*2 =24 (g)
mO = 16*2 =32 (g)
mH = 1*4 = 4 (g)
%C =(24/60)*100% = 40%
%H = (4/60)*100% = 6,67%
%O = 100% – 40% – 6,67% = 53,33%
Vậy % các chất trong nguyên tử sẽ lần lượt là cacbon 40%, hidro là 6,67% và cuối cùng oxi là 53,33%.
4. Bài 5 trang 108 sgk hóa 9
Đề bài: Sắp xếp các chất sau: CaCO3, C6H6, C2H6O, NaNO3, C4H10, CH2NO2, NaHCO3, C2H3O2Na vào các cột thích hợp.
Bài giải:
Để giải được bài này thì trước tiên ta phải biết được khái niệm các hợp chất hữu cơ và hợp chất vô cơ. Đầu tiên, hợp chất hữu cơ là hợp chất của cacbon trừ các hợp chất như CO, H2CO3, CO2, cacbon kim loại như CaC2,… và muối cacbonat. Còn hợp chất vô cơ là là chất hoá học mà trong phân tử không có sự hiện diện của cacbon (C). Một số trường hợp ngoại lệ như khí CO2, CO,..
Như vậy, ta có thể sắp xếp các chất như sau:
Ở bên hợp chất hữu cơ ta có các chất hidrocacbon và dẫn xuất của hidrocacbon:
Các hợp chất hữu cơ chỉ bao gồm cacbon và hidro được gọi là hidrocacbon, như vậy ta có các chất sau: C6H6, C4H10. Còn dẫn xuất của hidrocacbon: là những hợp chất trong phân tử chứa C, H còn có các nguyên tố khác như O, S, N,…gồm có: C2H6O, CH3NO2, C2H3O2Na.
Các hợp chất vô cơ: là những hợp chất còn lại như: CaCO3, NaNO3, NaHCO3.
Kết luận
Phần trên đây là tổng hợp các phần kiến thức quan trọng và trọng tâm nhất về các hợp chất hữu cơ và hoá học hữu cơ và giúp các bạn giải được bài 3 trang 108 sgk hóa 9 và các dạng bài tập liên quan khác. Hy vọng qua bài viết trên có thể đem lại lượng kiến thức đầy đủ và hữu ích cho quá trình ôn tập của các bạn. Chúc các bạn học tốt!
